آیه 94 سوره توبه
| <<93 | آیه 94 سوره توبه | 95>> | |||||||||||||||
| |||||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
وقتی که شما (از جنگ سالم و فاتح) به سوی آنها بر می‌گردید آنها به عذرهای بی‌جا می‌پردازند، به آنها پاسخ ده که ما هرگز به این عذر تراشی‌ها تصدیق شما نکنیم، بی‌شک خدا حقیقت حال شما را بر ما روشن گردانید، و به زودی خدا و رسولش کردار شما را دیده، آن گاه به سوی خدایی که دانای غیبت و شهود است بازتان گردانند پس شما را به کردارتان واقف کند.
هنگامی که به سوی آنان بازگردید، از شما [به سبب شرکت نکردن در جنگ] عذرخواهی می کنند، بگو: عذرخواهی نکنید، ما هرگز شما را باور نخواهیم کرد، خدا ما را از خیانت های شما آگاه کرد، و [دیگر بار هم] یقیناً خدا و پیامبرش کارهای شما را می بینند [و برای آنان روشن است که باز هم خیانت می ورزید] آنگاه [پس از پایان مهلت مقرر] به سوی دانای نهان و آشکار بازگردانده می شوید و شما را به خیانت هایی که همواره مرتکب می شدید، آگاه خواهد کرد.
هنگامى كه به سوى آنان بازگرديد براى شما عذر مى‌آورند. بگو: «عذر نياوريد، هرگز شما را باور نخواهيم داشت؛ خدا ما را از خبرهاى شما آگاه گردانيده، و به زودى خدا و رسولش عمل شما را خواهند ديد. آنگاه به سوى داناى نهان و آشكار، بازگردانيده مى‌شويد، و از آنچه انجام مى‌داديد به شما خبر مى‌دهد.»
چون شما به نزدشان بازگرديد، مى‌آيند و عذر مى‌آورند. بگو: عذر مياوريد؛ گفتارتان را باور نداريم كه خدا ما را از اخبار شما آگاه كرده است. زودا كه خدا و پيامبرش به اعمال شما خواهند رسيد. آنگاه شما را نزد آن خداوندى كه داناى نهان و آشكار است مى‌برند تا از نتيجه اعمالتان آگاهتان سازد.
هنگامی که بسوی آنها (که از جهاد تخلّف کردند) باز گردید، از شما عذرخواهی می‌کنند؛ بگو: «عذرخواهی نکنید، ما هرگز به شما ایمان نخواهیم آورد! چرا که خدا ما را از اخبارتان آگاه ساخته؛ و خدا و رسولش، اعمال شما را می‌بینند؛ سپس به سوی کسی که دانای پنهان و آشکار است بازگشت داده می‌شوید؛ و او شما را به آنچه انجام می‌دادید، آگاه می‌کند (و جزا می‌دهد!)»
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
نبانا: نبأ: خبر مهم و پر فائده. «نبانا»: خبر داد ما را.
نزول
ابن عباس گوید: این آیات درباره جد بن قیس و معتب بن قشیر و اصحاب آن دو که از منافقین بوده اند، نازل گردیده که در حدود هشتاد نفر بودند و وقتى که رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم از تبوک به مدینه برگشت گفته بودند با رسول خدا و اصحاب او ننشینید و با آنها تکلم ننمائید.
و نیز مقاتل گوید: درباره عبدالله بن ابى نازل شده زیرا سوگند یاد کرده بود که از دستور پیامبر تخلف ننماید ولى تخلف ورزید و از پیامبر خواست که از او بگذرد و از وى راضى شود.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
يَعْتَذِرُونَ إِلَيْكُمْ إِذا رَجَعْتُمْ إِلَيْهِمْ قُلْ لا تَعْتَذِرُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَكُمْ قَدْ نَبَّأَنَا اللَّهُ مِنْ أَخْبارِكُمْ وَ سَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلى عالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ «94»
جلد 3 - صفحه 487
هنگامى كه از جهاد برگشتيد، (منافقانِ متخلّف از جنگ تبوك،) براى شما عذر مى‌آوردند. بگو: عذرتراشى نكنيد، ما هرگز حرف شما را باور نمى‌كنيم، خداوند ما را از اخبار (و احوال) شما آگاه كرده است. خداوند و پيامبرش عملكرد شما را مى‌بينند، آنگاه نزد خدايى كه داناى پنهان و آشكار است بازگردانده مى‌شويد و او شما را به آنچه مى‌كرديد، آگاه خواهد كرد.
نکته ها
حدود هشتاد نفر از منافقان، در جنگ تبوك شركت نكردند، و هنگامى كه پيامبر و مسلمانان از جنگ بازگشتند، براى توجيه كار خود، بهانه‌هاى مختلفى را مطرح كردند. آيه نازل شد كه آنچه را مى‌گويند باور نكنيد و آنها را به خدا واگذاريد.
پیام ها
1- مسلمانان بايد چنان مقتدر باشند كه متخلّفان، خود را موظّف به عذرخواهى كنند. «يَعْتَذِرُونَ»
2- با منافقانِ عذر تراش، قاطعانه برخورد كنيم. «لا تَعْتَذِرُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَكُمْ»
3- خداوند از راه غيب، پيامبرش را از اخبار منافقان و اعمال مردم آگاه مى‌سازد. «قَدْ نَبَّأَنَا اللَّهُ»
4- پس از پايان جنگ، عذر و بهانه تراشى‌ها آغاز مى‌شود. يَعْتَذِرُونَ ... إِذا رَجَعْتُمْ
5- علم خدا نسبت به غيب و شهود، پيدا و پنهان، يكى است و چيزى از او پنهان نيست. «عالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ»
6- يادآورى قيامت، از بهترين عوامل سازنده‌ى انسان است. «تُرَدُّونَ، فَيُنَبِّئُكُمْ»
7- انسان در برابر تمام كارهاى خود مسئول است وقيامت، روز رسوايى است. فَيُنَبِّئُكُمْ ...
تفسير نور(10جلدى)، ج3، ص: 488
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
يَعْتَذِرُونَ إِلَيْكُمْ إِذا رَجَعْتُمْ إِلَيْهِمْ قُلْ لا تَعْتَذِرُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَكُمْ قَدْ نَبَّأَنَا اللَّهُ مِنْ أَخْبارِكُمْ وَ سَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلى عالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (94)
«1» سوره طارق آيه 9.
«2» سوره زمر آيه 22.
ج5، ص 177
بعد از آن احوال مستقبل اخبار مى‌فرمايد كه اى مؤمنان، بدانيد متخلفان و بازماندگان كه از جهاد تخلف كردند و به بهانه و تعلل باز ايستادند:
يَعْتَذِرُونَ إِلَيْكُمْ: القاء اعتذار مى‌كنند بسوى شما، يعنى عذر خواهند خواست از تخلف. إِذا رَجَعْتُمْ إِلَيْهِمْ: چون باز گرديد از تبوك به سوى ايشان و به مدينه باز گرديد. قُلْ لا تَعْتَذِرُوا: بگو اى پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله عذر نخواهيد به معاذير كاذبه براى آنكه. لَنْ نُؤْمِنَ لَكُمْ: هرگز باور نخواهيم داشت و تصديق نخواهيم نمود شما را براى آنكه. قَدْ نَبَّأَنَا اللَّهُ مِنْ أَخْبارِكُمْ: بتحقيق خبر داده و آگاه فرموده خداوند سبحان از اخبار و احوال شما، يعنى آنچه در نهان و باطن شما است از شر و فساد و نفاق.
وَ سَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ: و مى‌داند حق تعالى به علم ازلى عملهاى شما را.
وَ رَسُولُهُ: و مى‌داند پيغمبر او نيز به اطلاع الهى كه آيا شماها از كفر و نفاق توبه مى‌كنيد يا مستقيم و ثابت هستيد و ابدا بازگشت ننمائيد. يا زود باشيد كه در پيشگاه حق تعالى عرضه خواهد شد اعمال شما و به محضر پيغمبر او عرضه شود.
يا زود باشد كه «علم الهى» مطابق «معلوم» گردد نسبت به اعمال شما از خير و شر، و رسول خود را نيز آگاه فرمايد. به عبارت اخرى خداى تعالى قبل از وقوع عاقبت كار شما، به علم ازلى عالم است به آن، و پس از ظهور و بروز آن در خارج علم مطابق شود با معلوم.
ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلى عالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ: پس باز گردانيده خواهيد شد در قيامت به سوى ذات احديت داناى پنهان و آشكار، يعنى بعد از موت بازگشت نمائيد به پيشگاه خداوند سبحانى كه مى‌داند آنچه حاضر و آنچه غائب و آنچه مخفى است بر انسان از سرّ و علانيه. يا بازگشت نمائيد به جزاى حق تعالى از ثواب و عقاب. فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ: پس آگاه فرمايد شما را به آنچه بوديد كه عمل مى‌كرديد از كتمان نفاق و اظهار وفاق. يا خبر دهد
ج5، ص 178
شما را به تمام افعال از خير و شر، پس جزا مى‌دهد شما را بر وفق اعمال شما مطابق عدل.
تبصره- ذكر وصف «عالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ» در محل ضمير دال است بر آن كه حق تعالى مطلع است بر خطرات قلبيه و لمحات عينيه تمام مخلوق از ذره تا دره، و از ثرى تا ثريا، و هيچ چيز از علم ازلى الهى محجوب نخواهد بود و آگاه است به بواطن خبيثه و قلوب مملوه از دروغ و مكر و حيله. آيه شريفه تخويف شديد و زجر عظيمى است نسبت به جزا و سزاى اعمال، بنابراين مؤمن بايد هميشه مواظب و مراقب احوال و افعال و خائف از حضرت ذو الجلال باشد تا سر انجام نيك بختى را دريابد.
در كافى شريف «1» از حضرت صادق عليه السّلام مروى است كه از خطب حضرت نبوى صلّى اللّه عليه و آله است كه فرمود: اى مردم، بتحقيق براى شما است معالمى، يعنى آثارى كه دال بر طريق هستند، پس برسيد به معالم خود، و مراد در اينجا آيات قرآنيه خصوصا آيات داله بر امامت ائمه دين و وجوب متابعت آنان. يا مراد آنچه دانسته شود از آن حكمى از احكام دين اصولا و فروعا از كتاب و سنت بلكه براهين قاطعه عقليه ايضا. و بتحقيق براى شما است نهايتى، مراد نهايت هر شخصى است در قرب به كمال به حسب استعدادش، پس برسيد به آن، آگاه باشيد بتحقيق مؤمن عمل مى‌نمايد در حالى كه بين دو ترس مى‌باشد: يكى ترس افعال گذشته خود كه نمى‌داند خداى تعالى با او چه خواهد نمود، و ديگر ترس بقيه عمر، نداند حق سبحانه چه مقدر فرموده براى او از مصائب دينى و دنيوى.
پس بايد بنده مؤمن اخذ نمايد از نفس خود براى نفع خود، يعنى كوشش نمايد در طاعت و عبادت، و نفس را وادار نمايد به كارهاى پسنديده در ايام مشقت فانيه، و لذات موقته براى درك راحت باقيه و نعيم ابديه، و از آنچه حاصل كند از دنيا براى تحصيل آخرت به انفاق و خيرات، و از جوانى خود پيش از پيرى، در حيات خود قبل از ممات. پس قسم به آن ذاتى كه جان من به يد قدرت او است،
«1» كافى ج 2 ص 70 كتاب ايمان و كفر باب خوف و رجا حديث 9.
ج5، ص 179
نيست بعد از دنيا طلب خشنودى و رجوعى، زيرا اعمال باطل و تمام شد زمانش، دنيا مكان عمل بود گذشت. و نيست بعد از دنيا مكانى مگر دار جزاء، و آن يا بهشت و يا جهنم خواهد بود.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
يَعْتَذِرُونَ إِلَيْكُمْ إِذا رَجَعْتُمْ إِلَيْهِمْ قُلْ لا تَعْتَذِرُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَكُمْ قَدْ نَبَّأَنَا اللَّهُ مِنْ أَخْبارِكُمْ وَ سَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلى عالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (94) سَيَحْلِفُونَ بِاللَّهِ لَكُمْ إِذَا انْقَلَبْتُمْ إِلَيْهِمْ لِتُعْرِضُوا عَنْهُمْ فَأَعْرِضُوا عَنْهُمْ إِنَّهُمْ رِجْسٌ وَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ جَزاءً بِما كانُوا يَكْسِبُونَ (95) يَحْلِفُونَ لَكُمْ لِتَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنْ تَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ لا يَرْضى عَنِ الْقَوْمِ الْفاسِقِينَ (96)
جلد 2 صفحه 612
ترجمه
عذر مى‌آورند براى شما چون باز گرديد بسوى آنها بگو عذر نياوريد تصديق نميكنيم شما را بتحقيق خبر داد ما را خدا از خبرهاى شما و زود باشد كه به‌بيند خدا كار شما را و پيغمبرش پس باز گردانيده شويد بسوى داناى نهان و آشكار پس آگاه كند شما را بآنچه بوديد كه ميكرديد
زود باشد كه قسم خورند بخدا براى شما چون باز گرديد بسوى آنها تا صرف نظر كنيد از آنها پس صرف نظر كنيد از آنها همانا آنان پليدند و جايگاهشان دوزخ است بپاداش آنچه بودند كه كسب ميكردند
قسم ميخورند بخدا تا راضى شويد از آنها پس اگر راضى شويد از آنها پس بدرستيكه خدا راضى نمى شود از گروه متمردان.
تفسير
پس از مراجعت از جنگ تبوك منافقانيكه تخلّف از جهاد نمودند معتذر بعذرهاى غير موجّه خلاف واقعى ميشدند براى جلب رضاى پيغمبر (ص) و مسلمانان واقعى و آنحضرت مأمور شد كه صريحا بآنها بفرمايد كه بيجهت عذر براى اصلاح كار خودتان نياوريد پذيرفته نميشود و ما تصديق نميكنيم شما را خداوند ما را از باطن شما آگاه فرمود و خبر داد بما از طريق وحى كه عذرهاى شما دروغ است و بعد از اين هم اعمال شما كه كاشف از كفر و نفاق است مشهود خواهد شد و بخانواده نبوّت چه تعدّياتى خواهيد نمود و پس از آن رجوع داده شويد بخداونديكه از باطن و ظاهر شما خبر دارد كه چقدر تفاوت دارد پس متنبّه ميكند شما را بحكم خود بمقتضاى عدل براى اعمال شما و در آيه دوم خطاب به مسلمانان شده ميفرمايد كه قسم ياد ميكنند براى شما بر صدق گفتارشان در بيان عذر بعد از اين براى آنكه شما آنها را ملامت ننمائيد و صرف نظر كنيد از تقصير آنها شما هم بكلى از آنها صرف نظر كنيد و بحال خودشان واگذاريد چون ملامت و نصيحت و عتاب و خطاب بحال آنها فائده ندارد براى آنكه جنس آنان پليد است و قابل تطهير نيست و بايد بمجازات كردار خودشان در جهنم كه مقر ابدى آنها است برسند مقصود اينها از اين اعتذارها و قسم‌هاى دروغ آنستكه دل شما را بدست بياورند كه سلوك خودتان را با آنها تغيير ندهيد ولى در اين فكر خطا ميكنند چون اگر شما هم از آنها راضى شويد خدا راضى نخواهد شد و رضايت شما با نارضايتى خدا براى آنها مفيد نيست پس شما هم نبايد از آنها راضى شويد و در مجمع از پيغمبر (ص) روايت نموده كه كسى
جلد 2 صفحه 613
كه طلب كند رضاى خدا را بغضب خلق خداوند از او راضى ميشود و مردم را از او راضى مينمايد و كسيكه طلب كند رضاى مردم را بغضب خدا خدا بر او غضب ميفرمايد و مردم را بر او غضبناك ميكند و قمى ره فرموده بعد از مراجعت از جنگ تبوك اصحاب متعرّض منافقان ميشدند و آنها را اذيت مينمودند و آنها قسم ميخوردند كه ما بر خلاف حق اظهارى نكرديم و نميكنيم و واقعا مسلمانيم براى آنكه مسلمانان متعرض آنها نشوند پس آيه سيحلفون باللّه لكم تا آخر نازل شد و كذب آنها ظاهر گرديد.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
يَعتَذِرُون‌َ إِلَيكُم إِذا رَجَعتُم إِلَيهِم قُل لا تَعتَذِرُوا لَن نُؤمِن‌َ لَكُم قَد نَبَّأَنَا اللّه‌ُ مِن أَخبارِكُم وَ سَيَرَي اللّه‌ُ عَمَلَكُم وَ رَسُولُهُ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلي عالِمِ الغَيب‌ِ وَ الشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِما كُنتُم تَعمَلُون‌َ (94)
عذرخواهي ميكنند اينکه منافقين که قعود كردند و با شما براي غزوه تبوك خارج نشدند زماني که شما از غزوه تبوك برگشتيد بمدينه بسوي آنها باباطيل و عذرهاي دروغي بآنها بفرما عذرخواهي نكنيد هرگز ما بشما ايمان نميآوريم و تصديق اكاذيب شما را نميكنيم زيرا محققا خداوند خبر داده باخبار و كلمات شما بما و زود باشد که اعمال شما نزد خداوند و رسول او مكشوف و مشاهد گردد پس از آن شما را ردّ ميكنند و برميگرديد بسوي عالم غيب و شهود پس شما را خبر ميدهند بآنچه که بوديد عمل ميكرديد.
يَعتَذِرُون‌َ إِلَيكُم كساني که قعود كردند و خارج نشدند براي غزوه تبوك
جلد 8 - صفحه 294
چهار دسته بودند دو دسته از مؤمنين و دو دسته از منافقين.
اما دو دسته از مؤمنين يك دسته معذورين بودند از عجزه و مرضي و فقراء غير قادر، و يك دسته كساني که خدمت حضرت رسيدند و تقاضاي وسائل كردند و محزون و گريان شدند که نتوانستند خارج شوند.
و اما دو دسته از منافقين يك دسته كساني بودند که آمدند و استيذان كنند باعذار دروغي که خارج نشوند و اينکه سه دسته در آيات قبل ذكر شده و اينکه آيه راجع بدسته چهارم است که دسته دوم منافقين هستند که عذري نداشتند و نيامدند استيذان كنند و پيش خود گفتند ما قعود ميكنيم اگر در اينکه غزوه فتح با كفار شد که بر ما بهتر است و اگر فتح با مسلمين شد پس از مراجعه مسلمين بمدينه ميرويم و بيك اعذار باطله و اكاذيب اعتذار ميجوئيم و پس از مراجعه آمدند و اعتذار جستند إِذا رَجَعتُم إِلَيهِم غافل از اينكه پيغمبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم بوحي الهي از بواطن آنها خبر دارد چون اينها اعتقاد برسالت نداشتند و منكر وحي بودند.
قُل لا تَعتَذِرُوا عذرتراشي نكنيد لَن نُؤمِن‌َ لَكُم هرگز قبول نميكنيم دروغها و عذرتراشيهاي شما را زيرا قَد نَبَّأَنَا اللّه‌ُ خداوند بما خبر داده مِن أَخبارِكُم که چه مقصود داشتيد و دروغهايي بافته‌ايد وَ سَيَرَي اللّه‌ُ عَمَلَكُم خداوند عالم السرّ و الخفيات است، مراد شايد اينکه باشد که در محضر الهي نامه اعمال و اقوال شما باز ميشود و رسوله و حضرت رسالت مشاهده ميكند ثُمَّ تُرَدُّونَ رجوع ميكنيد از دنيا بآخرت که برميگرديد پس از مردن زنده ميشويد و رجوع بخدا ميكنيد که مفاد إِنّا لِلّه‌ِ وَ إِنّا إِلَيه‌ِ راجِعُون‌َ است خداوندي که عالم بغيب و شهود است از ظاهر و باطن و سرّ و علن شما خبر ميدهد إِلي عالِمِ الغَيب‌ِ وَ الشَّهادَةِ و تمام جزئيات كارهاي شما را بشما خبر ميدهد فَيُنَبِّئُكُم بِما كُنتُم تَعمَلُون‌َ و نامه عمل شما بدست شما ميرسد و مي‌گوييد
جلد 8 - صفحه 295
يا وَيلَتَنا ما لِهذَا الكِتاب‌ِ لا يُغادِرُ صَغِيرَةً وَ لا كَبِيرَةً إِلّا أَحصاها الاية كهف آيه
برگزیده تفسیر نمونه
]
اشاره
(آیه 94)
شأن نزول:
بعضی از مفسران می‌گویند این آیه و دو آیه بعد در باره گروهی از منافقان که تعدادشان بالغ بر هشتاد نفر می‌شد نازل گردید زیرا به هنگامی که پیامبر صلّی اللّه علیه و آله از تبوک بازگشت دستور داد هیچ کس با آنها مجالست نکند و سخن نگوید و آنها که خود را در فشار شدید اجتماعی دیدند در مقام عذرخواهی برآمدند، آیه نازل شد و وضع آنها را مشخص ساخت.
تفسیر:
به عذرها و سوگندهای دروغینشان اعتنا نکنید! این سلسله از آیات همچنان پیرامون اعمال شیطانی منافقان سخن می‌گوید، نخست می‌فرماید:
«هنگامی که شما (از جنگ تبوک) به مدینه باز می‌گردید، منافقان به سراغ شما می‌آیند و عذرخواهی می‌کنند» (یَعْتَذِرُونَ إِلَیْکُمْ إِذا رَجَعْتُمْ إِلَیْهِمْ).
در اینجا روی سخن را به پیامبرش به عنوان رهبر مسلمین کرده، می‌گوید: «به منافقان بگو: عذرخواهی مکنید، ما هرگز به سخنان شما ایمان نخواهیم آورد» (قُلْ لا تَعْتَذِرُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَکُمْ).
«چرا که خداوند ما را از اخبار شما آگاه ساخته» بنابراین ما از نقشه‌های شیطانی شما به خوبی باخبریم! (قَدْ نَبَّأَنَا اللَّهُ مِنْ أَخْبارِکُمْ).
ولی در عین حال راه بازگشت و توبه، به سوی شما باز است، «و به زودی خداوند و پیامبرش اعمال شما را می‌بینند» (وَ سَیَرَی اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ).
بعد می‌فرماید: همه اعمال و نیات شما امروز ثبت و بایگانی می‌شود، «سپس به سوی کسی که اسرار پنهان و آشکار را می‌داند باز می‌گردید، و او شما را به
ج2، ص243
اعمالتان آگاه می‌کند» و جزای آن را به شما خواهد داد (ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلی عالِمِ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ فَیُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
- ↑ تفسیر مجمع البیان.
- ↑ محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص433.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.